نکات مهم درباره بخارپز و خرید آن

چرا بخارپز ارزش خرید بالایی دارد؟ جواب این است که بخارپز کردن، بهترین روش برای پختن مواد غذایی است بدون اینکه مواد مغذی و طعم آنها از بین برود یا مجبور به استفاده از روغن در آنها شوید. اما از بخارپز استفاده‌های متنوعی می‌شود؛ برای مثال این دستگاه‌ها برای گرم کردن دوباره غذاها که نیازمند حرارت مرطوب هستند، مناسب‌اند.
در بازار انواع متفاوتی بخارپز وجود دارد که گاهی خرید یکی از آنها را سخت می‌کند. اگر می‌خواهید از میان این بخارپزها انتخاب خوب و مناسبی داشته باشید، این مقاله را مطالعه کنید.

انواع بخارپز

هنگام خرید بخارپز باید به نوع بخارپز، ابعاد و ظرفیت، جنس و به برند آن توجه کنید. در بازار انواع متفاوتی بخارپز صنعتی و خانگی وجود دارد. از سبدهای بخارپز گرفته تا بخارپزهای برقی یا آنهایی که توکار و درون پیشخوان قرار می‌گیرند. بخارپزهای صنعتی معمولا برای آشپزخانه‌های صنعتی مانند رستوران‌ها، فست‌فودها و تالار‌ها استفاده می‌‌شود. این بخارپزها، حجم بالایی از مواد غذایی را همزمان طبخ می‌کنند.

اما برای مصارف خانگی باید از بخارپزهای خانگی استفاده کرد که در ادامه آنها را معرفی کرده‌ایم.

سبد و قابلمه‌های مخصوص بخارپز

سبدهای بخارپز در دو نوع تاشو و ثابت در بازار وجود دارد:

سبدهای تاشو، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که به‌راحتی درون انواع قابلمه‌ها قرار می‌گیرند و در حالی‌که درون قابلمه آب ریخته‌اید، می‌توانید مواد غذایی را درون سبد گذاشته و در قابلمه را ببندید و آن را روی اجاق گاز بگذارید. وقتی آب به جوش بیاید، بخار ناشی از آن، مواد غذایی را می‌پزد.

این سبدها از پره‌های مشبک جدا از هم تشکیل شده‌اند اما لبه‌هایشان روی یکدیگر قرار می‌گیرد. پره‌ها جمع و باز می‌شوند و آنها را می‌توان با توجه به حجم سبزیجات تنظیم کرد.

برخی از سبدهای بخارپز هم ثابت‌اند. این نوع سبدها در هر قابلمه‌ای جا نمی‌گیرند. اما معمولا با ظرف مناسبی که بتوان سبد را درون آن قرار داد به فروش می‌رسند. زیر این سبدها پایه‌های کوتاهی وجود دارد که سبد را از سطح قابلمه بالاتر نگه می‌دارد. البته درون سبد هم یک دسته هم وجود دارد که با استفاده از آن می‌توان سبد را جابه‌جا کرد. همچنین در بازار قابلمه‌هایی همراه با سبد بخارپز وجود دارد که می‌توانید از این نوع مدل ظروف تهیه کنید. این بخارپزها معمولا از چند قابلمه و ظرف که سبدهای مخصوص بخار کردن مواد غذایی دارند تولید شده‌اند.

با این قابلمه‌های بخارپز که نوع چندطبقه‌ای آنها هم وجود دارد، می‌توان حجم زیادی از مواد خوراکی را طبخ کرد. این نوع بخارپزها مناسب خانواده‌های پرجمعیت هستند. اگر می‌خواهید با صرف کمترین هزینه، بخارپز خوب داشته باشید، بخارپزهای فوق، مناسب‌ شما است و می‌توانید آنها را با قیمتی نسبتا پایین تهیه کنید.

جنس‌ سبدهای بخارپز

سبدهای بخارپز معمولا در انواع مختلف فلزی و از جنس استیل ضد‌زنگ، سیلیکونی، بامبو یا مناسب قرار دادن در مایکروویو هستند.

سبدهای فلزی بخارپز از جنس استیل ضدزنگ

این سبدها محکم و بادوام هستند اما رسانای خوبی برای حرارت نیستند. بیشتر سبدهای بخارپز استیلی، کف ۳، ۵ یا ۷ لایه دارند که مرکزشان از جنس آلومینیوم یا مس است. چند لایه‌ای بودن فلز، نه‌تنها به توزیع یکنواخت حرارت کمک می‌کند، بلکه موجب ضخیم و بادوام‌تر شدن کف سبد می‌شود. در واقع هنگام تولید سبد بین دو لایه استیل، یک لایه آلومینیوم قرار می‌دهند.

همچنین کف برخی از سبدهای فلزی استیل را با لایه‌ای از آهنربا می‌پوشانند تا انتقال حرارت در آنها بهتر شود و دیگر اینکه بتوان از آنها روی هر سطح حرارتی مانند شعله اجاق گاز استفاده کرد.

سبدهای فلزی بخارپز از جنس آلومینیوم

وقتی به سراغ وسایل و ظروف آشپزخانه می‌رویم، معمولا انتظار داریم که آن ظروف باکیفیت و بادوام باشند و کارشان را به‌خوبی انجام دهند. در ضمن آنها به‌راحتی شسته شده و قیمت مناسبی داشته باشند.

شرکت‌های تولیدکننده، وسایل آشپزخانه را از جنس‌های مختلف تولید می‌کنند اما آلومینیوم یکی از محبوب‌ترین مواد برای تولید انواع و اقسام وسایل آشپزخانه است.

آلومینیوم، سبک و مقاوم در برابر خوردگی است و حرارت را به‌خوبی منتقل می‌کند. بنابراین آب در این ظروف سریع‌تر به جوش می‌آید و مواد خوراکی در این قابلمه‌ها با سرعت بیشتری پخته می‌شوند.

اما آلومینیوم فلزی نرم است و خیلی زود دچار خط و خش می‌شود. این فلز همچنین با مواد غذایی قلیایی یا اسیدی واکنش نشان می‌دهد و وارد غذا می‌شود و بدن را در معرض ابتلا به بیماری از جمله، مشکلات کبدی، پوستی و گوارشی، ابتلا به آلزایمر و اختلالات یادگیری،‌ قرار می‌دهد.

درضمن سطح بیشتر ظروف آلومینیومی از جمله سبدهای بخارپز را با لایه‌ای از مواد نچسب می‌پوشانند تا جلوی چسبیدن غذا و سوختگی آن را بگیرد. مدل‌های آلومینیومی سبک هستند و استفاده از آنها راحت است.

سبدها‌ی بخارپز از جنس پلاستیک

بخارپزهای پلاستیکی از چند نوع پلاستیک متفاوت تولید شده‌اند. آنها معمولا ارزان و در دسترس هستند.

رایج‌ترین نوع پلاستیک مورد استفاده در ساخت بخارپزها، پلاستیک‌های عاری از ماده شیمیایی بیسفنول‌ای (BPA) است. از این ماده که برای بدن مضر است برای محکم کردن پلاستیک استفاده می‌شود. برخی از تولیدکنندگان از پلاستیک‌های شفاف و بادوام حاوی این ماده شیمیایی استفاده می‌کنند.

بیسفنول‌ای موجب کاهش کیفیت اسپرم در آقایان و کاهش باروری آنها، کاهش وزن نوزاد در زمان تولد، افزایش خطر زایمان زودرس، مشکلات در سیستم عصبی و ذهنی و ناراحتی‌های قلبی-عروقی می‌شود. بنابراین هنگام خرید هر نوع ظرف پلاستیکی، به‌ویژه بخارپز، نوع عاری از این ماده شیمیایی را بخرید.

بخارپزهای پلاستیکی از جنس پلاستیک فشرده و سبک هستند. آنها را به‌راحتی می‌توان حمل و در خانه، محل کار و حتی هنگام سفر استفاده کرد.

در ضمن بخارپزهای پلاستیکی به دلیل اینکه محتوای داخل آنها را می‌توان دید، برای بررسی مواد غذایی دردسر کمتری دارند. شما مجبور به برداشتن در بخارپز نیستید و احتمال سوختگی دست با بخار به حداقل می‌رسد. شستشوی بخارپزهای پلاستیکی هم آسان است.

سبد‌های بخارپز از جنس بامبو

سبدهای از جنس بامبو، از چوب بامبو تولید می‌شوند. از آنجایی‌که این سبدها ساختاری طبیعی دارند، به مراقبت‌های بیشتری در زمان استفاده و پس از آن نیاز دارند.

سبدهای از جنس بامبو از نظر ظاهر زیبا هستند و در عین حال مواد غذایی را می‌توان بدون زحمت در آنها ذخیره کرد. اما این سبدها را نمی‌توان به‌طور مستقیم روی حرارت گذاشت و باید از آنها همراه با قابلمه یا تابه‌ استفاده کرد.

این نوع سبدها بزرگ نیستند و با آنها فقط می‌توان مقدار کمی از مواد غذایی را بخارپز کرد.

سبدهای بخارپز مناسب مایکروویو

سبدهای بخارپز مناسب مایکروویو از جنس‌های پلاستیک و سیلیکون تولید می‌شوند. بخارپزهای پلاستیکی از نوع ترموپلاستیک پلی‌پروپیلین برای گذاشتن در مایکروویو مناسب هستند. نوع سیلیکونی این بخارپزها هم منعطف هستند و هنگام جابه‌جایی آن باید دقت کنید تا مواد یا آب بیرون نریزد.

یکسری از بخارپزهای مخصوص مایکروویو تولید می‌شود که از نوع پلی‌کربنات و سرامیک هستند. نوع پلی‌کربنات آن چندان محبوب نیست اما نوع سرامیک آن ایمن و مناسب است. معمولا کف ظروف این نوع بخارپزها را از سرامیک و در آنها را از سیلیکون می‌سازند. حرارت به‌راحتی از کاسه سرامیکی عبور می‌کند.

بخارپزهای برقی

اگر مقدار مصرف خوراکی‌های بخارپزتان زیاد است و می‌خواهید با زحمت کمتری مواد غذایی بخارپز آماده کنید، به سراغ بخارپزهای برقی بروید. با صرف کمی هزینه بیشتر می‌توانید دستگاه بخارپزی بخرید که مجهز به تایمر دیجیتال و زمان‌های مختلف پخت مواد غذایی متنوع است.

با استفاده از بخارپزهای برقی می‌توانید خیلی راحت و بی‌دردسر، مواد غذایی‌تان را درون آن گذاشته و آب به‌اندازه کافی در قسمت مخصوص دستگاه بریزید و آن را روشن و زمان پخت را تنظیم کنید. سپس در زمان مورد نظرتان، مواد غذایی‌ بخارپز پخته و آماده مصرف می‌شود.

پیش از خرید بخارپز برقی به موارد زیر توجه کنید:

قابلیت‌های بخارپز

هنگام خرید بخارپز برقی به قابلیت‌های آن توجه کنید. بیشتر بخارپزهای برقی ۲ طبقه یا بیشتر دارند و می‌توانید مواد خوراکی مورد نظرتان را در طبقه‌های مختلف آن قرار دهید. بنابراین اگر می‌خواهید در مدت زمان کم، حجم بالایی از مواد خوراکی را بخارپز کنید، نوع چند طبقه‌ای آن را بخرید.

همچنین موقع خرید به قابلیت‌های مناسب بخارپز از جمله، ویژگی گرم نگهداشتن غذا توجه کنید.  در اینصورت مواد خوراکی‌ پس از پخت را می‌توانید تا یک یا دو ساعت گرم نگهدارید.

از قابلیت‌های دیگر می‌توان به تایمر اشاره کرد. بیشتر بخارپزهای برقی تایمرهای ۶۰ دقیقه‌ای دارند و شما می‌توانید مدت زمان مورد نیازتان را روی هر دقیقه‌ای که می‌خواهید تنظیم کنید. صفحه تنظیم تایمر در برخی از مدل‌ها به صورت دستی و در برخی دیگر دیجیتالی است.

شروع پخت با تاخیر، گزینه دیگری است که برخی از بخارپزهای برقی دارند. با استفاده از این ویژگی می‌توانید مواد خوراکی را در دستگاه بخارپز گذاشته و دستگاه را روی زمانی در روز تنظیم کنید که می‌خواهید شروع به کار کند.

اندازه و ظرفیت بخارپز

بیشتر بخارپزهای برقی سه طبقه‌ای هستند. در ته هر طبقه صفحه‌ای مشبک وجود دارد تا بخار از درون آنها بتواند عبور کند. از این طبقات می‌توان جداگانه یا همزمان استفاده کرد. حتی می‌توانید در حین پخت مواد غذایی، ظرف‌های هر طبقه را جابه‌جا کنید تا دما به تمام مواد به‌طور یکسان برسد.

برخی از قابلمه‌ها و ظرف‌های بخارپزها پایه‌های قابل جابه‌جایی دارند و می‌توانید با استفاده از این پایه‌ها، فضای بیشتری برای قرار دادن مواد غذایی باز کنید.

همچنین برخی از بخارپزها ظرف‌هایی با اندازه‌های متفاوت دارند که می‌شود آنها را درون یکدیگر قرار داد. برای نگهداری این نوع بخارپز به جای کمتری نیاز است. اما هنگام پخت‌وپز نمی‌توانید طبقات آن را جابه‌جا کنید و از قبل باید زمان‌بندی بخارپز شدن مواد غذایی را به‌درستی تنظیم کرده باشید.

مخزن آب

در بخارپزهای برقی مخزن مربوط به آب قابل مشاهده است و می‌توانید به‌اندازه‌ای که لازم است، آب درون آن بریزید. کم پیش می‌آید که آب بخارپز موقع کار تمام شود اما بیشتر بخارپزها وقتی آب مخزن دستگاه خشک می‌شود، هشدار می‌دهند.

برخی از بخارپزها یک ورودی اضافی دارند و شما بدون اینکه مجبور باشید ظرف‌های داغ بخارپز را بردارید می‌توانید آب درون مخزن دستگاه بریزید.

تمیز کردن

تمیز کردن بیشتر وسایل آشپزخانه سخت است و بخارپز برقی هم از این قاعده مستثنی نیست. معمولا منافذ شبکه‌های سبدهای بخارپزها بر اثر استفاده، به‌تدریج بسته می‌شوند، بنابراین پس از هر بار استفاده باید بخارپز را بشویید.

اگر می‌خواهید موقع تمیز کردن این دستگاه دردسر نکشید یا از ماشین ظرفشویی استفاده کنید، بخارپزی بخرید که قطعات آن را می‌توان به‌آسانی از هم جدا کرد و در ماشین ظرفشویی گذاشت یا زیر شیر آب راحت شست و تمیز کرد.

بخش بخارپز برنج

برخی از مدل‌ها، ظرفی کوچک برای بخارپز کردن برنج هم دارند. این دستگاه‌ها معمولا گران‌تر هستند. البته مدت زمان پخت برنج با این روش بیشتر می‌شود اما در نهایت برنج خوش‌طعم و خوبی برایتان آماده می‌کند.

قیمت بخارپز

بخارپزهای برقی خیلی گران نیستند اما قیمت آن با توجه به ظرفیت، جنس، قابلیت‌ها و راحتی استفاده تعیین می‌شود. هنگام خرید بخارپز، اگر می‌خواهید در خریدتان صرفه‌جویی کنید می‌توانید دستگاهی بخرید که فقط امکانات اصلی مانند تعیین دمای مناسب را داشته باشد. اما چنانچه بودجه بیشتری می‌توانید اختصاص دهید، بخارپزی بخرید که تمام ویژگی‌های مناسب را که پیش از این توضیح دادیم، داشته باشد.

جنس بخارپز

دستگاه‌های بخارپز برقی هم درست مانند بخارپزهای معمولی و سنتی از جنس‌های مختلف، همانطور که در بالا شرح داده شد، تولید می‌شوند. با توجه به این توضیحات نوع مناسب خود را بخرید.

مزایا و معایب دستگاه بخارپز برقی

مزایا

از مزایای این دستگاه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱. عملکرد آسان و بدون شعله گاز

منبع حرارتی بخارپزهای سنتی، ‌اجاق گاز است. اما دستگاه‌های بخارپز برقی همانطور که از نامش برمی‌آید، بدون شعله گاز و با حرارت ناشی از الکتریسیته کار می‌کند. بنابراین استفاده‌کننده را کمتر در خطر سوختگی قرار می‌دهد.

۲. دمای یکنواخت

دمای درون ظروف بخارپز برقی یکنواخت است بنابراین دما را روی هر درجه‌ای که تنظیم کنید، ثابت می‌ماند و کم و زیاد نمی‌شود اما دمای روی شعله گاز همیشه ثابت نیست. مواد خوراکی در دمای ثابت و یکنواخت بهتر می‌پزند.

۳. چندطبقه‌ای بودن

در بخارپزهای برقی چند محفظه برای قرار دادن مواد خوراکی وجود دارد و می‌توانید حجم بالایی از مواد غذایی را همزمان بخارپز کرده و در زمان‌تان صرفه‌جویی کنید. البته بخارپزهای سنتی هم چندطبقه‌ای تولید می‌شوند اما از نظر یکنواختی دما، مدل‌های برقی بهتر عمل می‌کنند.